21. Problemen met botverankerde toestellen

Laatst aangepast: 29-04-2012

Dit hoofdstuk gaat over het oplossen van problemen met een defect Baha-toestel en de mogelijke reparatie van het toestel via Schoonenberg Hoorcomfort.

21.1 Een krakend, piepend of fluitend toestel

Een nadeel van het dragen van een botverankerd hoortoestel is dat deze gaat fluiten of piepen, zodra deze in contact komt met andere dingen dan het implantaat. Dit fenomeen wordt in het Engels feedback genoemd. Hieronder wordt in een video uitgelegd wat je kunt doen om uit te zoeken wat de reden is dat het toestel feedback geeft of zelfs helemaal geen geluid meer doorgeeft [bron: Cochlear America].

Enkele situaties waarbij een botverankerd hoortoestel feedback kan gaan geven, is als het toestel wordt geraakt door:

een brillepoot;
een hoofddeksel;
een kledingstuk, zoals een sjaal, das of kraag;
een kussen, bijvoorbeeld liggend voor de tv;
een hoofdleuning, bijvoorbeeld bij het draaien van je hoofd in een stoel;
een arm, bijvoorbeeld als de armen achter het hoofd worden gehouden;
een oor, bijvoorbeeld als het toestel scheef op het implantaat zit, of als een oorlel erachter blijft hangen;
een vinger, bijvoorbeeld bij de bediening of bij het afkoppelen;
de huid die rondom de schroef (door)groeit.

21.2 Mogelijke oplossingen voor een niet-werkende Baha

Als je Baha-toestel het niet naar behoren lijkt te doen, controleer dan het volgende [bron: Schoonenberg Hoorcomfort:

controleer of het toestel ingeschakeld staat, met voldoende volume;
controleer de batterij van het toestel;
controleer of er vocht in het Baha-toestel is gekomen;
controleer of het Baha-toestel en het abutment schoon zijn.

Als het Baha-toestel geen enkel of juist een krakend, brommend of ruisend geluid doorgeeft, dan kan het zijn dat de batterij moet worden vervangen. Check dus altijd eerst het toestel met een nieuwe batterij, alvorens deze ter reparatie aan te bieden.

Het kan wel eens gebeuren dat het Baha-toestel spontaan uitvalt. Misschien heb je in dat geval te maken met vochtproblemen in het toestel. Deze kunnen onstaan doordat je bijvoorbeeld in de regen buiten bent geweest, of omdat je door zware lichamelijke inspanningen erg hebt getranspireerd [bron: Entific-nieuwsbrief 2 (2002)].

Als het Baha-toestel nat wordt, dan moet de batterij onmiddellijk uit het toestel worden verwijderd. Het batterijklepje moet dan open worden gelaten, totdat de Baha geheel droog is. Cochlear raadt ten sterkste af om het toestel op de verwarming te leggen of het met bijvoorbeeld een föhn droog te blazen. Om het toestel toch snel droog te krijgen, zijn er in de audicienketens speciale droogmiddelen te koop [bron: Entific-nieuwsbrief 2 (2002)].

Hieronder staat een video over het voorkomen van het nat worden van een botverankerd hoortoestel [bron: Cochlear America].

21.3 Testen van het Baha-toestel

Sinds 2005 wordt er bij het Baha-toestel een teststaafje meegeleverd, de zogenaamde ‘Share the experience’. In de figuur rechts staat er een afgebeeld [bron: Conny's hoekje].

Op dit teststaafje kan een Baha-toestel worden geklikt (zie ook in de figuur hieronder) en vervolgens kan dit tegen het schedelbot achter het oor worden gehouden.

een Baha-toestel gekoppeld aan de ‘Share the Experience’ Dan moet er wel voor worden gezorgd dat de Baha niet geraakt wordt door andere zaken dan het staafje, want dan gaat het toestel piepen.

Op deze manier kunnen ook personen zonder implantaat luisteren via een Baha, zoals audiciens, audiologen en ouders van jonge kinderen met een Baha. Immers, als ze te jong zijn, dan kunnen ze nog niet aangeven of een Baha wel of niet werkt.

Verder kunnen kunnen mensen zonder Baha-implantaat met het teststaafje toch een idee krijgen, hoe geluiden via een botverankerd toestel binnenkomen.

21.4 Defecte Baha inleveren bij Schoonenberg Hoorcomfort

Als de Baha blijft storen, dan dient sinds april 2008 geen contact te worden opgenomen met het AC of met Cochlear, maar dient het toestel te worden gebracht naar een van de winkels van Schoonenberg Hoorcomfort [bron: Schoonenberg Hoorcomfort].

In april 2008 zijn de Baha-gebruikers via een folder door Cochlear ingelicht over de nieuwe service door Schoonenberg Hoorcomfort. In het verleden moest je het Baha-toestel opsturen naar Cochlear Benelux (te Mechelen, België) ter reparatie. Maar nu kun je het defecte toestel afgeven bij een van de Schoonenberg-winkels die door het hele land zijn gevestigd. Voordeel hiervan is dat je daar direct geholpen kunt worden, als het probleem eenvoudig te verhelpen is. Maar de vraag is in hoeverre een eenvoudig probleem al niet via de telefoon was opgelost. Bovendien zullen de meeste defecten waarschijnlijk ingewikkelder van aard zijn, zodat het toestel alsnog via Schoonenberg zal moeten worden opgestuurd naar het Baha-reparatiecentrum van Cochlear in België. Cochlear geeft aan dat het vaak moeilijk is om kleine problemen goed via de telefoon te ondervangen. Ze verwachten dan ook dat dit beter gaat, wanneer een audicien ernaar kijkt.

De aanleiding voor de verandering van deze service is het besluit van Cochlear als bedrijf dat het gebruik van leentoestellen uitgesloten moet worden. Cochlear wil namelijk elk risico op besmetting (contaminatierisico) uitsluiten, al benadrukken ze dat er in het verleden nooit een geval van besmetting is gerapporteerd. Bovendien werden de gebruikte toestellen goed schoongemaakt, maar het is niet mogelijk een Baha-toestel honderd procent steriel te krijgen. Bij de "normale" hoortoestellen wordt wel vaak een leentoestel aangeboden. Deze hoortoestellen verschillen op twee belangrijke punten van een Baha-toestel. Ten eerste zit de constructie van een normaal hoortoestel volledig anders in elkaar, waardoor de buitenkant in veel gevallen wordt vervangen. Daarnaast heeft de Baha een percutaan (door de huid heen) abutment. Hierdoor kan bijvoorbeeld bloed van het ene toestel op/in het andere toestel komen.

Gegeven het besluit wil Cochlear er wel voor zorgen dat de Baha-gebruiker zo snel als mogelijk zijn toestel weer (gerepareerd) terug heeft. Daarvoor moet er een goed logistiek netwerk zijn. Met Schoonenberg heeft Cochlear dit netwerk gecreëerd. Hoewel er in Nederland meer dan 140 Schoonenberg-winkels zijn, zijn er Baha-gebruikers die tientallen kilometers moeten reizen om er een te bereiken. Zeker als je in het oosten van het land woont, zit er niet altijd eentje in de buurt [bron: Schoonenberg Hoorcomfort]. Cochlear geeft terecht aan dat het onmogelijk is om in elk dorp een servicepunt te hebben, en dat Schoonenberg een relatief goede landelijke dekking heeft. In het verleden kon je, na een telefoontje met Cochlear, bij een postkantoor in de buurt terecht om het defecte Baha-toestel op te laten sturen. Hoewel een postkantoor nu nog vaak dichter in de buurt zit dan een Schoonenberg-winkel, zullen in de toekomst steeds meer postkantoren in Nederland hun deuren sluiten, terwijl het aantal Schoonenberg-winkels waarschijnlijk niet in aantal zal afnemen.

In het verleden duurde het veel langer, voordat de Baha-gebruiker zijn eigen toestel terug had. De gebruiker kreeg daar weliswaar een leentoestel voor in de plaats, maar dit tijdelijke toestel was niet op het gehoor van de individuele gebruiker afgesteld. Met de komst van nieuwe processoren — zoals de Divino en de Intenso — zijn de instelmogelijkheden groter geworden, en daarmee ook de verschillen tussen een leen- en een eigen toestel. Soms raakt een Baha-toestel niet direct defect, maar gaat het geleidelijk. In die gevallen kon in het verleden alvast een leentoestel worden toegestuurd, alvorens het defect gaande toestel werd opgestuurd. Afhankelijk van het tijdstip dat je belde, de post en de voorraad leentoestellen, kon je bij het oude servicemodel in het meest gunstige geval de volgende dag een leentoestel in huis hebben. In die gevallen, hoefde je de Baha geen dag te missen. Overigens, vooral in drukke perioden als de zomervakantie, duurde het al snel twee tot drie werkdagen, voordat je in het bezit was van een leentoestel. In de nieuwe situatie kun je dezelfde dag nog je defecte Baha-toestel inleveren, zodat de "reparatieduur" direct van start gaat. De volgende dag wordt het toestel in 95 procent van de gevallen gerepareerd en teruggestuurd naar dezelfde Schoonenberg-winkel als waar het toestel was ingeleverd. In de nieuwe situatie zit je normaal gesproken dus twee werkdagen zonder een Baha-toestel, maar bovendien heb je veel sneller je eigen (goed afgestelde) toestel terug. In een op de twintig gevallen is er meer tijd nodig en zal het iets langer duren. Indien dit aan de orde is, word je daarover geïnformeerd [bron: Schoonenberg Hoorcomfort. Een ander voordeel is dat veel Schoonenberg-winkels ook op zaterdag geopend zijn, waardoor je al weer een dag winst hebt.

Blijft het nadeel dat bij een langzaam defect rakend toestel geen leentoestel kan worden gevraagd. Dit betekent dat soms Baha-gebruikers zonder Baha-toestel komen te zitten. Voor een aantal gebruikers kan dit betekenen dat ze een aantal dagen bijvoorbeeld niet kunnen gaan werken. Hier is geen oplossing voor bedacht, maar wellicht kan via het audiologisch centrum een leentoestel worden verkregen. Ik denk eigenlijk dat in deze gevallen iedereen het besmettingsrisico graag voor lief neemt.

21.5 Reparatie van defecte Baha

Gedurende de garantieperiode zal Cochlear de Baha kosteloos repareren of vervangen, als blijkt dat de oorzaak van het niet functioneren te wijten is aan defecte onderdelen en/of een productiefout. De garantie is niet van toepassing op het verlies van of schade aan het toestel. Batterijen en accessoires vallen niet onder de fabrieksgarantie. Verder aanvaardt Cochlear geen enkele aansprakelijkheid voor schade die is ontstaan als gevolg van het gebruik van ongeschikte apparatuur of door onjuist gebruik.

Bij de gebruikershandleiding van een nieuw Baha-toestel ontvang je van Cochlear tegenwoordig de volgende tekst over reparatie van je Baha-toestel, als deze defect raakt [bron: gebruikershandleiding Cochlear (april 2009)]:

“Schoonenberg Hoorcomfort zal uw Baha sound processor kosteloos repareren, wanneer er sprake is van een defect. Er wordt niet kosteloos gerepareerd, indien er sprake is van schade door molest of onoordeelkundig handelen. Onder molest of onoordeelkundig handelen wordt o.a. verstaan:

schade die ontstaan is door derden;
schade aangebracht door huisdieren;
schade a.g.v. het openen van de Baha sound processor;
schade a.g.v. behandeling met chemische middelen en/of vuur;
schade die redelijkerwijs niet teruggevoerd kan worden op ongelukjes in het dagelijkse gebruik. Cochlear bepaalt of schade redelijkerwijs voort kan komen uit normaal dagelijks gebruik of niet. Ter verduidelijking: in het reparatiecentrum kan op eenvoudige wijze geconstateerd worden of schade een gevolg van een ongelukje zoals het op de grond vallen van de Baha sound processor (wordt kosteloos gerepareerd), of dat er met geweld gehandeld is, zoals bijvoorbeeld het gooien met de Baha sound processor (kosten voor rekening van de gebruiker).”

In alle gevallen van een defect kan het Baha-toestel worden ingeleverd bij een van de Schoonenberg-winkels. Echter, hoeveel van en door wie de reparatiekosten worden vergoed, hangt af van verschillende zaken:

of je het toestel voor of na 1 januari 2005 hebt ontvangen;
of het een eerste toestel na de operatie betreft, of een later toestel;
of het toestel ouder of jonger is dan de afschrijvingsperiode van 5 jaar.

De vergoedingsstructuur is door veranderende regels vrij complex geworden. Daarom is hieronder deze schematisch weergegeven (geldig tot 2010). De kleuren geven aan welke partij de reparatiekosten vergoedt (groen: zorgverzekeraar, geel: ziekenhuis, blauw: eigen risico).

ontvangst Baha	eerste of latere Baha	leeftijd Baha	vergoeding door
voor 2005	eerste	jonger dan 5 jaar	24.5.1 zorgverzekeraar
			24.5.1 ziekenhuis
			24.5.1 eigen rekening
		5 jaar of ouder	24.5.4 eigen rekening
	tweede of later	jonger dan 5 jaar	24.5.3 zorgverzekeraar
		jonger dan 5 jaar	24.5.3 eigen rekening
		5 jaar of ouder	24.5.4 eigen rekening
in 2005 of later	eerste	jonger dan 5 jaar	24.5.2 ziekenhuis
in 2005 of later	tweede of later	jonger dan 5 jaar	24.5.3 zorgverzekeraar

Cochlear geeft zes maanden garantie op een uitgevoerde reparatie [bron: Cochlear-nieuwsbrief 13 (2008)].

21.5.1 Reparatiekosten van eerste Baha van voor 2005 jonger dan 5 jaar

Tot 2005 moest de zorgverzekeraar toestemming geven voor vergoeding van een Baha-toestel. Omdat volgens het Reglement Hulpmiddelen geen hulpmiddelen hoeven te worden vergoed, als het beste oor voldoende goed hoort, kregen eenzijdig doven een Baha-toestel lang niet altijd vergoed. Het Baha-toestel, maar ook eventuele reparaties komen dan geheel voor eigen rekening. Als men beschikt over een (vrijwillige) Baha-toestelverzekering, dan zou men bij de betreffende schadeverzekeraar kunnen proberen om de reparatiekosten vergoed te krijgen.

Toch zijn er ook zorgverzekeraars die uit coulance een Baha-toestel vergoedden aan eenzijdig doven. In dat geval worden ook de reparatiekosten door de zorgverzekeraar vergoed.

Ten slotte is er nog een groep waarvan het ziekenhuis de aanschafkosten van het eerste Baha-toestel op zich heeft genomen, bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek. In dat geval worden ook de reparatiekosten door het ziekenhuis vergoed.

21.5.2 Reparatiekosten van eerste Baha sinds 2005

Sinds 2005 wordt het eerste Baha-toestel per definitie door het ziekenhuis betaald. Mits de kno-arts daar toestemming voor geeft, worden naast het eerste toestel ook de eventuele reparatiekosten volledig vergoed aan eenzijdig doven.

21.5.3 Reparatiekosten van volgende Baha's jonger dan 5 jaar

Normaal gesproken heeft men elke 5 jaar recht op vergoeding van een nieuw Baha-toestel, en wel door de zorgverzekeraar. Dit betekent dat gegeven het Reglement Hulpmiddelen veel eenzijdig doven wederom een nieuwe aanschaf voor eigen rekening zouden moeten nemen. Het kan dan verstandig zijn om het "verouderde" Baha-toestel te blijven gebruiken. Op het moment dat zorgverzekeraars zich (mogelijk) in de toekomst coulanter zullen opstellen, kan dan altijd nog om een nieuwe aanschaf worden verzocht.

Zolang het Baha-toestel zelf is betaald, komen ook de reparatiekosten weer voor eigen rekening. Ingeval van een defect zou weer aanspraak gemaakt kunnen worden op de (vrijwillig) afgesloten Baha-toestelverzekering (bij de schadeverzekeraar).

Nu is de vraag wat er in 2010 met het Reglement Hulpmiddelen gaat gebeuren, als na 5 jaar het eerste Baha-toestel van een eenzijdig dove na 2005 zal "moeten" worden vervangen door de zorgverzekeraar. Bij toepassing van de "verouderde" Regeling zullen veel eenzijdig doven alsnog zelf voor de kosten van een toestel en eventuele reparatiekosten gaan opdraaien. En mensen die vóór 2005 al een Baha-toestel op eigen kosten hadden aangeschaft, zullen zelfs nogmaals voor eigen rekening een nieuw toestel moeten aanschaffen!

Het ziekenhuis is sinds 2005 enkel verantwoordelijk voor vergoedingen met betrekking tot het eerste toestel (ofwel over de eerste 5 jaar na de operatie), zodat deze hier geen partij meer in is.

21.5.4 Reparatiekosten van Baha ouder dan 5 jaar

Als mensen toch langer dan 5 jaar met een Baha-toestel rondlopen — bijvoorbeeld omdat ze de voorkeur geven aan een ouder type, of omdat ze simpelweg een nieuwe niet krijgen vergoed — en het toestel gaat defect, dan zal Cochlear deze eenmalig repareren buiten de garantieperiode. Hierna ontvangt men een brief van Cochler met het verzoek een nieuw toestel aan te vragen bij het AC.

Echter, als je al een Baha-toestel jonger dan 5 jaar hebt, en daarnaast een oud (reserve-)Baha-toestel, dan geldt per definitie dat deze voor eigen rekening dient te worden gerepareerd. Het reservetoestel valt dan niet meer onder het servicecontract, omdat Baha-dragers in principe elke 5 jaar recht hebben op een nieuw toestel. De kosten van de reparatie van een reservetoestel dienen vooraf te worden betald. Om deze reden zal een dergelijke reparatie niet binnen de standaard termijn van twee werkdagen kunnen worden behandeld [bron: Cochlear-nieuwsbrief 13 (2008)].

Cochlear maakt onderscheid tussen twee soorten prijzen: een ‘garant’-prijs met 2 jaar fabrieksgarantie (zie de prijzen in de bovenstaande tabel), en een ‘premium’-prijs met 5 jaar fabrieksgarantie. De genoemde perioden van 2 respectievelijk 5 jaar gaan in vanaf de factuurdatum [bron: Cochlear].

Na de fabrieksgarantie draai je zelf op voor de kosten, die dus ook niet vergoed zullen worden door de zorgverzekeraar. Deze bedraagt afgerond € 445 (inclusief 6% btw) per reparatie, tenzij er geen probleem gedetecteerd kan worden, dan wordt de helft van het genoemde bedrag in rekening gebracht. Als je kiest voor ‘premium’, dan betaal je — ongeacht Baha-type — een meerprijs van afgerond € 535 (inclusief 6%) [bron: Cochlear]. Merk op dat dit gelijk staat aan gemiddeld 1,2 reparaties in drie extra garantiejaren.

Als het Reglement Hulpmiddelen zou zijn aangepast, zodanig dat ook eenzijdig doven recht hebben op vervanging van een hoortoestel na 5 jaar, dan zou de vergoedingsstructuur een stuk eenvoudiger zijn, zoals in de onderstaande tabel is aangegeven.

eerste of latere Baha	leeftijd Baha	vergoeding door
eerste	jonger dan 5 jaar	ziekenhuis
tweede of later	jonger dan 5 jaar	zorgverzekeraar
tweede of later	5 jaar of ouder	eigen rekening