Single-Sided Deafness (SSD)

Links |  Woordenlijst |  Gastenboek |  Baha-forum |  Contact

Eenzijdige doofheid

01 Algemeen
02 Gehoor

03 SSD-oorzaken
04 SSD-gevolgen
05 Sociale effecten

06 SSD-ervaringen
07 SSD bij kinderen

08 Hoortoestellen
09 Hoorhulpmiddelen
10 Ondertiteling

---

BCD (Baha & Ponto)

11 BCD-indicatie

12 BCD-softband
13 BCD-schroef
14 BCD-operatie
15 Schroefproblemen

16 BCD-ontwikkeling
17 BCD-toestellen
18 BCD-gebruik

19 BCD-batterijen
20 BCD-accessoires

21 BCD-problemen
22 BCD-verzekering

23 BCD-ervaringen
24 Onderzoek

25 BCD-vergoeding
26 Politiek

---

20. Accessoires voor botverankerde toestellen

Laatst aangepast: 29-04-2012

In dit hoofdstuk worden de accessoires voor botverankerde hoortoestellen besproken. Het is niet altijd direct te begrijpen hoe bepaalde hoorproducten werken, en in combinatie met welke andere hoorproducten. Ook het uitzoeken van de mogelijkheden die er nu precies zijn met betrekking tot accessoires voor bot­verankerde toestellen levert vaak vragen op als: past deze accessoire ook op mijn type van botverankerde hoortoestel, en met welke andere apparaten of systemen (zoals een ringleiding, halslus of soloapparatuur) werkt deze?

Op internet is nog steeds weinig te vinden over de accessoires, vooral als het gaat om de ervaringen hiermee. Wel wordt op de site van Theo Leenders gesproken over het gebruik van een ringleiding (met een Baha luisterspoel) en solo­apparatuur (een MLxS Baha in combinatie met een SmartLink van Phonak) met de Baha. Zelf beschik ik op dit moment niet over accessoires voor botverankerde hoortoestellen, en heb er ook geen ervaring mee.

Voor meer informatie kun je terecht bij het audio­logisch centrum (AC), of bij een van de Oorakel-vestigingen, waar je verschillende producten kunt uitproberen. Voor meer informatie zie de site van Oorakel.

Wel heeft een adviseur van Oorakel in juli 2007 aangegeven dat ze in de vestigingen niet beschikken over de FM-ontvangers die speciaal voor bot­verankerde hoortoestellen (de MLxs Baha en MLxi Baha van Phonak, en de Amigo R2BA van Oticon) zijn ontwikkeld. Wel kun je FM-zenders (zoals een SmartLink van Phonak of een Amigo T10 van Oticon) uitproberen, als je zelf beschikt over een luisterspoel voor je botverankerde hoortoestel.

Veel informatie van dit hoofdstuk komt uit gebruikershandleidingen, en veel komt ook terug in de onderstaande videopresentatie van Cochlear.

---

20.1 DAI bij botverankerde hoortoestellen

In een ingang aan de onderzijde van veel hoortoestellen kan externe apparatuur worden geplugd. Deze ingang wordt DAI genoemd, wat staat voor ‘Direct Audio Input’. Een aantal voorbeelden van zulke externe apparaten [bron: SayWhatClub]:

• een (mobiele) telefoon;
• mobiele geluidsapparatuur, zoals een recorder, een walk-/discman, of een iPod-/MP3-speler;
• vaste geluidsapparatuur, zoals een radio/televisie, of een computer;
• een ringleiding;
• een handmicrofoon (luisterhulp), of een FM-zender (soloapparatuur).

Ook botverankerde hoortoestellen beschikken over een DAI. Belangrijk is op te merken dat voor dit type toestellen verschillende typen DAI bestaan, met verschil­lende bijbehorende pluggen van externe apparaten:

• Baha-3-pinsplug;
• standaard DAI-Europlug.

De Baha-3-pinsplug is ooit speciaal voor het Baha-systeem van Entific Medical Systems (nu onderdeel van Cochlear) ontwikkeld. Alle Baha-toestellen van Cochlear (met uitzondering van de Baha BP100) en alle Ponto-toestellen van Oticon Medical kennen deze Baha-3-pinsaansluiting.

Let wel, met de Baha BP100 is Cochlear overgestapt op de standaard DAI-Europlug die inmiddels een standaard in de hoortoestellenindustrie is geworden. Een nadeel hiervan is dat oude Baha-accessoires (of Ponto-accessoires) niet werken op de Baha BP100. Een voordeel is dat — zoals ik het interpreteer — accessoires die werken voor de traditionele hoortoestellen nu ook toegankelijk worden als accessoire voor botverankerde hoortoestellen.

In de onderstaande figuur zijn de twee verschillende typen DAI te zien. De Baha BP100 (geheel links) heeft drie gaatjes waarvan er een aan het uiteinde wat groter is, zodat de accessoire maar op één manier kan worden aangekoppeld.

De overige botverankerde hoortoestellen (waar­onder de Baha Intenso in het midden en de Baha Divino rechts) hebben een Baha-3-pinsaansluiting, waarbij het wel mogelijk is om de accessoire verkeerdom aan te koppelen. Om dit te voorkomen is op zowel het toestel als de plug aan de accessoire een rood referentiepunt aangebracht. De plaats van de rode punt op de plug moet dan overeenkomen met de plaats van de rode markering op het bot­verankerde hoortoestel, wil deze werken. Zie ook in de rechter afbeelding.

Zoals in de afbeelding rechts staat weergegeven, is ook bij het Ponto-systeem een van de drie gaatjes van de DAI rood gemarkeerd.

In de hierop volgende paragrafen komen de volgende accessoires voor botverankerde hoor­toestellen aan de orde:

• 20.2: de audioadapter;
• 20.3: de luisterspoel;
• 20.4: de FM-ontvanger;
• 20.5: de FM-zender;
• 20.6: de richtingsmicrofoon.

---

20.2 Audioadapter

Een botverankerd hoortoestel kan zowel draadgebonden als draadloos in verbinding staan met een extern apparaat. In de draadgebonden variant moet een speciale audioadapter voor botverankerde hoortoestellen worden geplaatst tussen het externe audioapparaat en het hoortoestel.

Een audioadapter kan worden gebruikt in combinatie met externe apparatuur met een audio-output (een walk-/discman, een iPod-/MP3-speler, een radio, een televisie, en een computer). Echter, hij kan niet worden gebruikt met een mobiele telefoon; daarvoor is een luisterspoel of een FM-ontvanger (die in latere paragrafen worden besproken) nodig. In de afbeel­ding links is te zien, hoe een Baha-toestel via een audioadapter van Cochlear kan worden gekoppeld aan een discman. De kabel aan het toestel zit dan in het zicht, maar dit is ook het geval bij het dragen van een oortelefoon van een MP3-speler.

20.2.1 Baha Classic, Compact, Divino, Intenso en Ponto (Pro)

In de figuur rechts is een audioadapter van Cochlear afgebeeld, die onder aan alle typen botverankerde hoortoestellen kan worden gekoppeld, met uitzonde­ring van de Baha BP100 (die een afwijkende DAI kent) en de Baha Cordelle (waarbij een andere kabel moet worden aangesloten).

Voor mensen met twee botverankerde hoortoestellen (bilateraal) is een speciale dubbele kabel voor de audioadapter ontwikkeld. Deze staat in de linker figuur afgebeeld [bron: Connevans].

Ook Oticon Medical heeft een audioadapter voor bot­verankerde hoortoestellen ontwikkeld. Deze staat rechts afgebeeld, en lijkt — ook qua techniek — op de hierboven besproken audioadapter van Cochlear [bron: Oticon Medical].

20.2.2 Baha Cordelle

Omdat de DAI op het kastje van de Baha Cordelle — dat op het lichaam wordt gedragen — niet geschikt is voor een 3-pinsplug, wordt er voor de Baha Cordelle een kabel met een 3,5 mm-plug in de audioadapter geplugd.

Zoals ook in de rechter afbeelding is te zien, is de audioadapter dezelfde als die uit de vorige sub­paragraaf, maar is een van de kabels anders.

20.2.3 Baha BP100

Omdat de Baha BP100 niet beschikt over een Baha-3-pinsplug, past de oude audioadapter niet op dit toestel.

In de figuur links is een MP3-speler via een speciaal voor de Baha BP100 ontwikkelde audioadapter aan een Baha-toestel gekoppeld. Aangezien deze audio­adapter een standaard DAI-Europlug heeft, past deze niet op de DAI van de overige botverankerde hoor­toestellen.

Hieronder staat een video over de audioadapter voor een Baha BP100 van Cochlear [bron: Cochlear America].

20.2.4 Totaaloverzicht

In de onderstaande tabel staat per type audioadapter aangegeven of het wel of niet werkt in combinatie met een gegeven type botverankerd hoortoestel.

type audioadapter	Com- pact	Divi- no	Ponto (Pro)	BP 100	Clas- sic	Inten- so	Cor- delle
Cochlear Baha-3-pin	ja	ja	ja	nee	ja	ja	nee
Cochlear voor Cordelle	nee	nee	nee	nee	nee	nee	ja
Oticon Medical Baha-3-pin	ja	ja	ja	nee	ja	ja	nee
Cochlear DAI-Europin	nee	nee	nee	ja	nee	nee	nee

---

20.3 Luisterspoel

Een botverankerd hoortoestel kent geen T-stand, zoals veel traditionele hoor­toestellen deze wel hebben. Om met een botverankerd hoortoestel toch de signalen van een ringleiding te kunnen oppikken, is een speciale luisterspoel (in het Engels ‘telecoil’ of ‘T-coil’) ontwikkeld.

De luisterspoel voor botverankerde hoortoestellen kan ook communiceren met een halslus (feitelijk een persoonlijke ringleiding rondom de nek) voor traditionele hoortoestellen. Op de halslus kan dan externe apparatuur worden aangesloten, zoals een audioapparaat of een mobiele telefoon. Echter, met een luisterspoel kunnen geen signalen van een FM-zender (soloapparatuur) worden opgevangen; daarvoor is een speciale FM-ontvanger nodig, die in een van de volgende para­grafen zal worden besproken.

20.3.1 Baha Compact, Divino, Intenso en Ponto (Pro)

In de figuur rechtsonder is een luisterspoel van Cochlear afgebeeld, die onder aan alle typen botverankerde hoortoestellen kan worden gekoppeld, met uitzondering van de Baha BP100 (die een afwijkende DAI kent) en wellicht de Baha Classic (die een eigen type luisterspoel kent). Deze luisterspoel is 5,6 bij 0,8 cm groot en is daarmee ongeveer twee maal zo lang als een Baha-toestel.

Als gevolg van een sterk elektromagnetische veld rondom de transducent in het botverankerde hoor­toestel, is het technisch niet mogelijk om de luister­spoel in het toestel zelf in te bouwen. Bij traditionele hoortoestellen is het magnetisch veld minder sterk, zodat daar de inbouwmogelijkheid wel bestaat. De luisterspoel moet namelijk voldoende afstand hebben tot de transducent [bron: BUSK].

Op de afbeelding van de luister­spoel is rechts een kleine schake­laar te zien. Deze M/MT/T-scha­kelaar kan op drie standen worden gezet:

• M-stand: luisterspoel uit (enkel geluiden via de Baha-microfoon);
• MT-stand: zowel geluiden door de Baha-microfoon als door de luisterspoel;
• T-stand: microfoon uit (enkel geluiden via de luisterspoel).

Ik weet niet zeker of de Ponto-toestellen van Oticon Medical ook werken in combinatie met deze luisterspoel van Cochlear.

Ook Oticon Medical heeft een luisterspoel voor bot­verankerde hoortoestellen ontwikkeld. Deze staat rechts afgebeeld, en lijkt — ook qua techniek — op de hierboven besproken geluidsspoel van Cochlear [bron: Oticon Medical].

Aangezien deze luisterspoel geen M/MT/T-schakelaar kent, weet ik niet zeker of deze ook werkt in combi­natie met een Baha Compact, Divino, of Intenso.

20.3.2 Baha Classic

Voor de Baha Classic van Cochlear bestaat een andere luisterspoel dan die voor de Baha Compact, Divino en Intenso [bron: BUSK]. Het verschil zit in het feit dat de luisterspoel voor de Baha Classic geen M/MT/T-schakelaar kent.

20.3.3 Baha Cordelle

De Baha Cordelle heeft een ingebouwde luisterspoel, zodat bij dit botverankerde hoortoestel geen aparte accessoire hoeft te worden aangeschaft om te kunnen luisteren via een ringleiding of halslus.

20.3.4 Baha BP100

Omdat de Baha BP100 niet beschikt over een DAI voor een Baha-3-pinsplug, past de oude luisterspoel niet op dit toestel.

In de figuur links is een speciaal voor de Baha BP100 ontwikkelde luisterspoel aan een toestel afgebeeld. Aangezien deze luisterspoel een standaard DAI-Europlug heeft, past deze niet op de DAI van de overige botverankerde hoortoestellen.

Hieronder staat een video over de luisterspoelen voor een Baha-toestel van Cochlear [bron: Cochlear America].

20.3.5 Totaaloverzicht

In de onderstaande tabel staat per type luisterspoel aangegeven of het wel of niet werkt in combinatie met een gegeven type botverankerd hoortoestel.

type luisterspoel	Com- pact	Divi- no	Ponto (Pro)	BP 100	Clas- sic	Inten- so	Cor- delle
Cochlear	ja	ja	ja?	nee	ja?	ja	n.v.t.
Cochlear voor Classic	nee	nee	nee	nee	ja	nee	n.v.t.
Oticon Medical	ja?	ja?	ja	nee	ja?	ja?	n.v.t.
Cochlear voor BP100	nee	nee	nee	ja	nee	nee	n.v.t.

In het onderstaande overzicht zijn alle mogelijke keuzecombinaties van de programmakeuzeschakelaar op zowel het botverankerde hoortoestel als die op de luisterspoel gegeven met daarachter of de geluiden via de microfoon van het toestel en/of via de externe apparatuur doorgegeven wordt.

botverankerd hoortoestel	programmakeuze toestel	programmakeuze extern apparaat	micro- foon	extern
Baha Classic	N of L	zonder spoel	ja	nee
		met spoel	ja	ja
	E	zonder spoel	nee	nee
		met spoel	nee	ja
Baha Cordelle	M	ingebouwde spoel	ja	nee
	MT	ingebouwde spoel	ja	ja
	T	ingebouwde spoel	nee	ja
Baha Compact	n.v.t.	zonder spoel	ja	nee
		met spoel: M	ja	nee
		met spoel: MT	ja	ja
		met spoel: T	nee	ja
Baha Divino	P1	zonder spoel	ja	nee
		met spoel: M	ja	nee
		met spoel: MT	ja	ja
		met spoel: T	nee	ja
	P2	zonder spoel	ja	nee
		met spoel: M/MT/T	ja	nee
Baha Intenso	1 of 2	zonder spoel	ja	nee
		met spoel: M	ja	nee
		met spoel: MT/T	ja	ja
	E	zonder spoel	nee	nee
		met spoel: M	nee	nee
		met spoel: MT/T	nee	ja
Baha BP100 of Ponto (Pro)	standaard- programma	zonder spoel	ja	nee
		met spoel	ja	nee
	luisterspoel- programma	zonder spoel	ja?	ja
		met spoel	ja?	nee

---

20.4 FM-ontvanger

De hoortoestelfabrikanten Phonak en Oticon hebben speciaal voor botverankerde hoortoestellen een FM-ontvanger ontwikkeld, zodat ook Baha- en Ponto-gebruikers gebruik kunnen maken van soloapparatuur. De FM-ontvanger wordt daarbij in de DAI onderaan het botverankerde hoortoestel geplugd. Vervolgens kan deze de geluidssignalen van een FM-zender opvangen, zonder daarbij gebruik te hoeven maken van een halslus.

20.4.1 Baha Compact, Divino en Intenso en Ponto (Pro)

Hoortoestelfabrikant Phonak heeft speciaal voor het Baha-systeem FM-ontvangers ontwikkeld: de MLxS Baha die hier links staat afgebeeld. De afkorting ‘ML’ staat voor ‘microlink’. Deze FM-ontvanger moet niet worden verward met de MLxS (zonder "Baha") voor traditionele hoortoestellen.

Op de MLxS Baha staan stippen (zie ook in de figuur rechts). Als de schakelaar bij de blanke stip staat, is de FM-ontvanger uitgeschakeld (enkel ‘M’); de enkele groene stip staat voor de keuze enkel ‘FM’; de dubbele groene stip staat voor de keuze ‘FM’ in combinatie met ‘M’ (microfoon).

In de figuur rechts staat een Baha Compact af­gebeeld met daaraan een MLxS Baha geplugd. Deze FM-ontvanger van Phonak kan ook worden gebruikt in combinatie met een Baha Divino of Intenso, en ook voor het Ponto-systeem van Oticon [bron: Oticon Medical].

De klassieke FM-ontvanger MLxS Baha is in 2009 opgevolgd door een dynamische FM-ontvanger, namelijk de MLxi Baha die links staat afgebeeld. Een dynamisch FM-systeem is in staat om automatisch de versterking continu aan de omgeving aan te passen, met als gevolg een significante verbetering van het spraakverstaan in rumoerige omgevingen.

De dynamische FM-ontvanger MLxi Baha is net als de klassieke FM-ontvanger MLxS Baha geschikt voor de Baha Compact, Divino en Intenso van Cochlear, en ook voor het Ponto-systeem van Oticon [bron: Oticon Medical].

In de figuur rechts staat een Baha Divino afgebeeld met daaraan een dynamische FM-ontvanger van Phonak.

Bij gebruik van de MLxi Baha wordt geadviseerd om de AGCo-instelling van het Baha-toestel zo hoog mogelijk te zetten.

Ook hoortoestelfabrikant Oticon heeft speciaal voor botverankerde hoortoestellen een FM-ontvanger ont­wikkeld: de Amigo R2BA die links staat afgebeeld. Deze is in zilverkleur verkrijgbaar.

Rechts staat een Ponto-toestel met daar­onder de Amigo R2BA van Oticon afgebeeld.

Deze FM-ontvanger van Oticon kan aan een Ponto-toestel en waarschijnlijk ook aan een Baha Compact, Divino of Intenso van Cochlear worden gekoppeld [bron: Oticon].

20.4.2 Baha BP100

Voor traditionele hoortoestellen (en de Baha BP100) heeft Phonak een universele FM-ontvanger ontwik­keld, namelijk de MLxS die hier links staat afgebeeld. Deze FM-ontvanger moet niet worden verward met de hierboven besproken "MLxS Baha" voor de overige botverankerde hoortoestellen.

De Micro MLxS van Phonak is niets anders dan een verkleinde uitvoering van deze MLxS. Hier bestaat geen Baha-variant van, zodat deze FM-ontvanger niet geschikt is voor andere botverankerde hoor­toestellen dan de Baha BP100.

Sinds 2009 bestaat er een dynamische opvolger van de MLxS en MicroMLxS, namelijk de MLxi van Phonak [bron: Phonak].

In de figuur hiernaast staat links een MLxi (voor traditionele hoortoestellen) en rechts een MLxi Baha van Phonak afgebeeld.

Merk op dat de lengte van het middelste van de drie pinnetjes van de MLxi Baha even lang is en bij de MLxi langer. Bovendien is het linker pinnetje bij de MLxi dikker dan de overige pinnetjes.

Hieronder staat een video over verschillende FM-ontvangers voor verschillende Baha-toestellen [bron: Cochlear America].

Als de drukknop aan de onderkant van de MLxi is geactiveerd, dan kan de FM-ontvanger worden in- of uitgeschakeld door de knop langer ingedrukt te houden. Als de knop kort wordt ingedrukt, dan wordt gekozen voor ofwel ‘FM’ in combinatie met ‘M’ (microfoon), ofwel enkel ‘FM’ (ingeval een klassieke FM-zender wordt gebruikt) [bron: Phonak].

In de figuur rechts staat een Baha BP100 afgebeeld met daaraan een MLxi van Phonak. Ook de MLxS en MicroMLxS van Phonak zijn geschikt voor de Baha BP100 [bron: Phonak].

Hieronder staat een video over een FM-ontvanger van Phonak op een Baha BP100 van Cochlear [bron: Cochlear America].

Als het inderdaad zo is dat de Baha BP100 werkt met alle FM-ontvangers met een standaard DAI-Europlug, dan zouden naast de MLxS, MicroMLxS en MLxi van Phonak ook andere ontvangers tot de mogelijkheden kunnen behoren.

Een voorbeeld is de FM-ontvanger Amigo R1 of R2 (links afgebeeld) voor traditionele hoortoestellen van Oticon. Daar waar de Amigo R2BA enkel werkt met botverankerde hoortoestellen (niet-Baha BP100), zou deze kunnen werken met de Baha BP100 [bron: Oticon].

Een ander voorbeeld zou de ELI DirX (links afge­­beeld) van de Amerikaanse hoortoestelfabrikant Starkey kunnen zijn. De afkorting ELI staat voor ‘Ear Level Instrument’. Overigens gaat het hier niet om een traditionele FM-ontvanger, maar een Bluetooth-ontvanger én -zender (microfoon) die aan een traditioneel hoortoestel met een standaard DAI-Euro­plug kan worden gekoppeld.

Dit is bij mijn weten op dit moment het enige Bluetooth-apparaat dat via een standaard DAI-Euro­plug direct aan een hoortoestel kan worden gekop­peld, en daarmee wellicht ook aan de Baha BP100.

Als dit inderdaad het geval is, dan kan ook met de Baha handsfree worden gebeld, zonder aparte FM-zender. Merk op dat daarbij dan geen enkele kabel nodig is, ook niet voor de microfoon. De geluidssignalen worden (gefilterd) doorgegeven aan de ELI DirX en via Bluetooth teruggezonden naar de mobiele telefoon. Echter, op internet zijn ook reacties te lezen van gebruikers die melding maken van een slechte verstaanbaarheid via de ELI-microfoon bij de luisteraar.

Bij mijn weten is dit toestel niet in Nederland verkrijgbaar. Wel wordt op de web­site van Starkey aangegeven dat ze leverancier zijn van het Nederlandse bedrijf Faida [bron: Starkey]. De prijs van een ELI ligt rond de $ 400 [brön: Amazon].

20.4.3 Baha Classic en Cordelle

Merk op dat hierboven niet gesproken is over FM-ontvangers die geschikt zijn met de Baha Classic en Cordelle. Voor deze Baha-hoortoestellen is naast de eerder besproken audioadapter een interface nodig, namelijk de MicroLink CI S van Phonak. Let op, deze MicroLink CI S is enkel geschikt voor FM-ontvangers met een standaard DAI-Europlug, zoals de (Micro)MLxS en MLxi (zonder "Baha") van Phonak.

In de onderstaande figuur is een MicroLink CI S met daaraan een MLxi van Phonak afgebeeld.

De MicroLink CI S heeft een draaiknop om de sterkte te bepalen. In het toestel moet een batterij van het type 13 worden geplaatst [bron: Phonak]. Immers, daar waar de FM-ontvanger direct geplugd in het Baha-toestel gebruik maakt van de batterij in het botverankerde hoortoestel, maakt de ontvanger hier gebruik van de MicroLink CI S. Overigens verbruikt de batterij in een botverankerd hoortoestel 20% meer als er direct een FM-ontvanger via de DAI kan worden aangesloten [bron: Cochlear].

Bij de Baha Classic is een speciale blauw-witte Phonak-kabel nodig die tussen de MicroLink CI S en de audioadapter van Cochlear aangesloten moet worden. De audioadapter kan vervolgens in het Baha-toestel worden geplugd.

De FM-ontvanger kan in de MicroLink CI S worden geplugd. Vervolgens kan de MicroLink CI S recht­streeks op de Baha Cordelle worden aangesloten. In de afbeelding rechts staat een MLxS aan een Micro­Link CI S geplugd. Vervolgens kan de MicroLink CI S via een 3,5 mm-kabel geplugd worden in een Baha Cordelle [bron: Cochlear].

Voor de Baha Cordelle en Classic bestaat ook een mogelijkheid om zonder interface een FM-ontvanger te koppelen aan het botverankerde hoortoestel, namelijk door middel van de MicroVox RX2 (type COM-1) van Phonak. De "R" in "RX2" staat voor ‘receiver’, ofwel ontvanger [bron: Phonak].

20.4.4 Totaaloverzicht

Om het overzicht te houden, is in de onderstaande tabel aangegeven welk bot­verankerd hoortoestel met welke FM-ontvanger compatible is.

type ontvanger	Com- pact	Div- ino	Ponto (Pro)	BP 100	Clas- sic	Inten- so	Cor- delle
Phonak MLxs Baha	ja	ja	ja	nee	nee	ja	nee
Phonak MLxi Baha	ja	ja	ja	nee	nee	ja	nee
Phonak MLxs	nee	nee	nee	ja	nee	nee	nee
Phonak MicroMLxs	nee	nee	nee	ja	nee	nee	nee
Phonak MLxi	nee	nee	nee	ja	nee	nee	nee
Oticon Amigo R2BA	ja	ja	ja	nee	nee	ja	nee
andere FM-ontvangers met een DAI-Europlug	nee	nee	nee	ja?	nee	nee	nee

Merk op dat ik "nee" heb geplaatst bij de Baha Classic en Cordelle waarbij ook een audioadapter en een interface noodzakelijk zijn. Verder komt duidelijk naar voren dat het Ponto-systeem van Oticon Medical qua FM-mogelijkheden vergelijkbaar is met de Baha Compact, Divino en Intenso van Cochlear. De Baha BP100 is afwijkend in de zin dat deze op dit moment het enige botverankerde toestel is dat gebruik kan maken van de accessoires van traditionele hoortoestellen.

---

20.5 FM-zender

Voor soloapparatuur zal naast een FM-ontvanger ook een FM-zender aangeschaft moeten worden. Net als bij de FM-ontvangers zijn hier weer verschillende moge­lijkheden. Echter, hierbij speelt het onderscheid naar het type botverankerde hoortoestel hooguit een beperkte rol. Omdat de FM-zender niet via een DAI aan een botverankerd hoortoestel hoeft te worden geplugd, zullen veel zenders ge­schikt zijn voor alle botverankerde hoortoestellen.

Net als de klassieke FM-ontvangers van Phonak zijn ook haar klassieke FM-zen­ders SmartLink, ZoomLink en EasyLink van Phonak opgevolgd door dynamische zenders: SmartLink+, ZoomLink+ en EasyLink+. Hoewel dynamische FM-zenders ook kunnen werken met klassieke FM-ontvangers, kan dat wel beperkingen geven in de functionaliteit.

Phonak heeft een FM-configurator op haar website staan, waarmee gekeken kan worden welke FM-zenders en -ontvangers van Phonak compatible zijn met bijvoorbeeld een Baha-toestel (Compact, Divino, Intenso en Cordelle) [bron: Phonak].

In het voorbeeld hierboven is gekozen voor een Baha Cordelle met de Phonak SmartLink+ als FM-zender en de Phonak MicroVox RX2 COM-1 als FM-ontvanger. Als je vervolgens op "Setup Tips" klikt, dan krijg je onder andere de benodigde producten, de fitting en de probleemoplossing.

Als je klikt op "Create User Guide", dan wordt automatisch voor de gekozen apparaten een bijpassende gebruikershandleiding samengesteld, die vervolgens kan worden uitgeprint. Hieronder als voorbeeld het fitting-deel.

Wellicht bestaat net als bij de FM-ontvanger van Oticon bij de Phonak-ontvangers ook de mogelijkheid om met andere merken dan Phonak te communice­ren. Dat zou kunnen betekenen dat de FM-zender Amigo T10 van Oticon (de opvolger van de Lexis van Phonic Ear) is te gebruiken in combinatie met bij­voorbeeld de FM-ontvanger MLxi (Baha) van Phonak.

Bij de FM-ontvangers van Oticon bestaat de mogelijkheid om te zoeken naar en synchroniseren van het FM-kanaal, via een kleine drukknop aan de onderkant van de Amigo R2BA. Dit betekent dat Oticon-ontvangers niet alleen kunnen worden gebruikt in combinatie met FM-zenders van Oticon, maar ook met FM-zenders van andere fabrikanten [bron: Oticon]. Dat zou kunnen betekenen dat bijvoorbeeld de FM-zender SmartLink+ van Phonak is te gebruiken in combinatie met de FM-ontvanger Amigo R2(BA) van Oticon.

---

20.6 Richtingsmicrofoon

Bij de Baha Compact is (was?) een richtingsmicrofoon als Baha-accessoire bij Cochlear te bestellen. Deze kan vervolgens via de DAI onder aan het Baha-toestel worden geplugd.

Bij de Baha Divino is een richtingsmicrofoon in het botverankerde toestel in­gebouwd. Ook in de nieuwste typen van de botverankerde hoortoestellen zal een richtingsmicrofoon zijn ingebouwd.

20.6.1 Totaaloverzicht

In de onderstaande tabel is aangegeven of er een mogelijkheid is om met het toestel gebruik te maken van een richtingsmicrofoon.

type richtingsmicrofoon	Com- pact	Divi- no	Ponto (Pro)	BP 100	Clas- sic	Inten- so	Cor- delle
Cochlear Baha Compact	ja	nee	nee	nee	nee	nee	nee
ingebouwd in toestel	nee	ja	ja?	ja?	nee	nee?	nee

---

20.7 Toepassingen in luistersituaties

In de onderstaande tabel staan voor de verschillende accessoires voor bot­verankerde hoortoestellen (horizontaal weergegeven) in welke luistersituaties deze kunnen worden toegepast:

externe apparatuur	audioadapter	luisterspoel	FM-ontvanger
20.7.1: geluidsapparaat	ja	via halslus	ja
20.7.2: telefoontoestel	--	via halslus	ja
20.7.3: ringleiding	--	ja	--
20.7.4: luisterhulp	--	via halslus	ja

In de subparagrafen hieronder worden de verschillende luistersituaties verder be­sproken.

20.7.1 Vaste geluidsapparatuur

We kunnen de geluidsapparatuur indelen in vaste en mobiele apparaten. Met vaste geluidsapparatuur bedoel ik het luisteren naar een audioapparaat (radio, televisie, of computer), waarbij het niet de bedoeling is om de geluidsbron met je mee te dragen. Denk aan het zitten voor de televisie in de woonkamer. Dan kan dus niet zomaar worden weggelopen.

Met mobiele geluidsapparatuur bedoel ik het luisteren naar muziek uit een audioaparaat (walk-/discman of iPod/mp3-speler), waarbij je je ook kunt verplaat­sen. Denk aan bijvoorbeeld het luisteren naar muziek tijdens het sporten. Dan kunnen zowel de audioadapter als het audioapparaat op het lichaam worden meegedragen.

20.7.2 Telefoontoestel

Tegenwoordig zijn er verschillende manieren waarop getelefoneerd kan worden, die hieronder verder zullen worden uitgewerkt:

• via mobiele telefoon (gsm);
• via computer (pc);
• via draadloze telefoon (DECT);
• via draadgebonden telefoon.

Het is een bekend verschijnsel dat draadloze en mobiele telefoons storing kunnen geven, als het mobieltje te dicht bij het (ingeschakelde) hoortoestel komt [bron: Oorakel.nl]. Zo hebben met name de (oudere typen, analoge) Baha Classic en Cordelle soms last van storingen in de buurt van mobiele telefoons. Hierdoor kunnen betreffende Baha-gebruikers "voorspellen" dat er op dat moment een mobiele telefoon in de buurt zal afgaan! De Baha Compact is minder gevoelig voor de straling die de mobiele telefoon uitzendt; in principe kunnen mensen met elk toestel bellen [bron: Entific-nieuwsbrief 2 (2002)]. Met de digitale toestellen Baha Divino, Intenso en BP100 en ook de Ponto (Pro) behoren deze problemen tot de verleden tijd. Zelf heb ik met de Baha Compact geen last gehad van storingen door mobiele telefoons. Voor meer over dit onderwerp, zie ook het BUSK-forum [bron: BUSK-forum (1), (2)].

Mocht een (mobiele) telefoon toch storing geven op het botverankerde hoortoestel, dan kan dit probleem worden opgelost met een loopset in combinatie met een luisterspoel voor het botverankerde hoortoestel. De mobiele telefoon kan worden aangesloten op de loopset, die op zijn beurt (draadloos) in contact staat met de luisterspoel.

Als zowel de mobiele telefoon als de loopset over Bluetooth beschikt, dan hoeven de mobiele telefoon en loopset niet draadgebonden te zijn, maar legt de mobiele telefoon (draadloos) verbinding met de loopset. Ook andere apparatuur met Bluetooth kan verbinding maken met de loopset.

Via een botverankerd hoortoestel kan op verschillende manieren worden ge­telefoneerd met een mobiele telefoon (gsm). De meest voor de hand liggende manier is via een halslus. Hiervoor moet een luisterspoel voor het botverankerde hoortoestel en een halslus voor om de nek worden aangeschaft. Vervolgens kan de mobiele telefoon met een kabel aan de halslus worden gekoppeld.

Naast de draadgebonden versie is er tegenwoordig ook een manier om de mobiele telefoon draadloos met een halslus te laten communiceren, namelijk met behulp van Bluetooth. Van dit principe maakt bijvoorbeeld de FM-zender SmartLink van Phonak gebruik. Deze luistersituatie staat in de onderstaande figuur afgebeeld [bron: Phonak].

De SmartLink wordt als halslus om de nek gehangen. De mobiele telefoon communiceert via Bluetooth met de SmartLink die op zijn beurt de signalen als FM-zender doorgeeft aan een FM-ontvanger (zoals de Amigo R2BA van Oticon of de MLxi van Phonak) die via de DAI-ingang aan het botverankerde hoortoestel is bevestigd. Het voordeel hiervan is dat handsfree in de auto kan worden getelefoneerd.

Op dezelfde manieren kan via een botverankerd hoortoestel worden getelefoneerd met behulp van een computer (‘Voice over IP’, afgekort VoIP), bijvoorbeeld ‘Skype’. Deze luistersituatie staat in de onderstaande figuur afgebeeld [bron: Phonak].

Op dezelfde manieren kan via een botverankerd hoortoestel worden getelefoneerd met behulp van een DECT-telefoon. De afkorting DECT staat voor ‘Digital Enhanced Cordless Telecommunications’. Dit zijn telefoontoestellen waarbij het toestel draadloos communiceert met een basisstation. Deze luistersituatie staat in de onderstaande figuur afgebeeld [bron: Phonak].

Op vergelijkbare manieren kan via een botverankerd hoortoestel worden getelefoneerd met behulp van een draadgebonden telefoon. Deze luistersituatie staat in de onderstaande figuur afgebeeld [bron: Phonak].

20.7.3 Ringleiding

Enkel met een luisterspoel kan met een botverankerd hoortoestel via een ring­leiding geluisterd worden in openbare gebouwen (theater, bioscoop, kerk, et cetera) of thuis.

Aangezien een halslus gezien kan worden als een persoonlijke ringleiding om de nek, werkt een luisterspoel ook in combinatie met een halslus. Aan de halslus kan dan vervolgens weer externe apparatuur worden aangekoppeld.

20.7.4 Luisterhulp

Er bestaan verschillende luistersituaties waarbij het belangrijk is dat een gesprek op afstand overgebracht wordt op een hoortoestel. Met soloapparatuur is het mogelijk om spreker via een FM-zender te laten spreken, en de luisteraar via een FM-ontvanger het bericht (draadloos) te laten ontvangen. Feitelijk gaat het hier om een draadloze luisterhulp.

FM-ontvanger om nek spreker. In situaties waarbij er sprake is van één vaste spreker, dan kan deze de zender om zijn hals hangen. Vervolgens kan een ontvanger de spraak opvangen en deze aan de Baha doorgeven. Denk hier aan rondleidingen, autoritten of tijdens andere reizen, tijdens lezingen, of op school.

FM-ontvanger op tafel. In situaties waarbij er meerdere sprekers zijn, dan kan een zender op tafel worden geplaatst, temidden van de sprekers. Vervolgens kan een ontvanger de gesprekken opvangen en deze aan de Baha doorgeven. Denk aan vergaderingen of aan een restaurant.

FM-ontvanger in hand luisteraar. In situaties waarbij er verschillende sprekers zijn, terwijl je steeds van plaats wisselt, kun je de zender ook in de hand houden. Net als een reporter wordt het gesprek dan door de zender opgevangen en naar de ontvanger doorgezonden. Denk hier aan bijvoorbeeld feestjes of reizen.

2007—2012